Kỳ vọng nâng cao chất lượng nguồn vốn FDI từ việc Tổng thống Biden thăm Việt Nam

Những tín hiệu tích cực từ “đại bàng” Mỹ

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến ngày 20/6/2023, các doanh nghiệp Mỹ đã đầu tư 1.270 dự án tại Việt Nam, với tổng vốn đăng ký trên 11,73 tỷ USD, đưa nền kinh tế số 1 thế giới đứng thứ 11 trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ rót vốn vào Việt Nam.

Trả lời người viết năm 2016, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam khi đó là Ted Osius cho biết Mỹ đặt mục tiêu trở thành nhà đầu tư số 1 tại Việt Nam, và nếu tính các khoản vốn đầu tư thông qua nước thứ ba, Mỹ có thể đã đạt được vị trí đó. Từ đó đến nay, dòng vốn FDI từ Mỹ vào Việt Nam có cải thiện nhưng không tăng đột biến dù Việt Nam vẫn được cho là nước hưởng lợi lớn từ căng thẳng thương mại Mỹ – Trung và sự dịch chuyển dòng vốn từ Trung Quốc sang các nước lân cận.

Năm 2022, Mỹ rót 748 triệu USD vào nước ta, giá trị chỉ sau 868,8 triệu USD năm 2017. Trong 6 tháng đầu năm nay, Mỹ đăng ký đầu tư 405 triệu USD, leo lên chiếm vị trí thứ 8 trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam.

Kể từ khi Việt Nam mở cửa, nhiều doanh nghiệp lớn của Mỹ đã nhanh chân khai phá thị trường đông dân này. Những “ông lớn” như Cargill, Coca-Cola, Intel, Ford, Apple hay Nike đã xây dựng được hệ sinh thái lớn và trở thành thương hiệu phổ biến. Cùng với sự nổi lên của các lĩnh vực mới, giới doanh nghiệp Mỹ không muốn bỏ lỡ cơ hội kinh doanh ở Việt Nam.

Trên thực địa, nhiều công ty xứ cờ hoa đã công bố nhiều khoản đầu tư mới hoặc mở rộng danh mục của mình. Tháng 8/2021, giữa đại dịch COVID-19, Boeing thông báo lập văn phòng đại diện mới tại Hà Nội, cũng là văn phòng đại diện đầu tiên của Boeing tại Việt Nam. Đầu năm nay, hãng sản xuất hàng tiêu dùng Procter & Gamble (P&G) thông báo đầu tư thêm 100 triệu USD ở Bình Dương. Dù chưa đầu tư trực tiếp, nhưng Apple hiện đã có 11 nhà máy của các nhà cung ứng thiết bị đã đến Việt Nam.

Với nỗ lực thu xếp của Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ-ASEAN, một đoàn gồm 50 doanh nghiệp, lớn nhất từ trước tới nay, gồm nhiều “đại bàng” như Abbott, AES, Boeing, Coca-Cola, CitiBank, Meta, Netflix, SpaceX… hoạt động trong nhiều lĩnh vực như công nghệ, bán dẫn, tài chính, y tế, dược phẩm, năng lượng… đã đến Việt Nam đểu năm nay.

Trong các cuộc gặp gỡ phía Việt Nam, các doanh nghiệp Mỹ đều bày tỏ mong muốn được thiết lập hoặc mở rộng các hoạt động đầu tư, kinh doanh tại thị trường 100 triệu dân với tầng lớp trung lưu gia tăng nhanh chóng. Trong buổi tiếp đoàn, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã nhấn mạnh: “Mỹ phải là nhà đầu tư số 1 tại Việt Nam”, một mục tiêu mà 30 năm nay chưa đạt được như họ đã tuyên bố.

Lợi ích từ quan hệ song phương

Kể từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ ngoại giao năm 1995 và thiết lập quan hệ Đối tác toàn diện cách đây 10 năm, quan hệ song phương đã phát triển mạnh mẽ và đi vào chiều sâu ở tất cả các lĩnh vực. Lãnh đạo chính quyền Mỹ nhiều lần tuyên bố ủng hộ một Việt Nam hùng mạnh, thịnh vượng, độc lập và tự cường.

Để biến điều đó thành hiện thực, hợp tác kinh tế, đặc biệt là trong những lĩnh vực mà Mỹ có ưu thế và Việt Nam khuyến khích đầu tư, là điều tự nhiên. Đó là các lĩnh vực năng lượng xanh, kinh tế số, y tế, và chip bán dẫn… để giúp Việt Nam đạt được sự phát triển kinh tế bứt phá.

Sự mở cửa về quan hệ ngoại giao và chính trị đã tạo nền tảng vững chắc và thúc đẩy hợp tác kinh tế. Thực tế là, từ đầu năm nay, nhiều thành viên trong nội các, đoàn doanh nghiệp, nghị sĩ và các tiểu bang đã đến Việt Nam, bao gồm Ngoại trưởng, Bộ trưởng Nông nghiệp, Đại diện Thương mại và Bộ trưởng Tài chính.

Với vai trò Bộ trưởng Tài chính, bà Janet Yellen, người từng làm việc tại Cục Dữ trữ Liên bang Mỹ, đã gặp gỡ các tư lệnh ngành kinh tế của Việt Nam. Bà Yellen muốn nhấn mạnh về ưu tiên chiến lược “friend-shoring” (sản xuất tại các quốc gia bạn) nhằm cải thiện chuỗi cung ứng toàn cầu, bao gồm việc phục hồi chuỗi cung ứng chip bán dẫn của Mỹ và Việt Nam.

Trong chuyến thăm này, Bộ trưởng Yellen nhấn mạnh ưu tiên của Mỹ là xây dựng khả năng phục hồi trong chuỗi cung ứng chip bán dẫn. Vì vậy, chính quyền Tổng thống Biden đã ban hành Đạo luật CHIPS và khuyến khích các nhà sản xuất xây dựng nhà máy tại Mỹ.

Sau hơn 10 năm đầu tư tại Việt Nam, Intel đã đổ gần 1,5 tỷ USD vào dự án tại đây, trở thành dự án công nghệ đầu tư từ Mỹ duy nhất trị giá tỷ USD vào Việt Nam, giúp đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia hàng đầu thế giới trong lĩnh vực công nghệ thông tin và điện tử. Đầu năm nay, Intel đã thông báo kế hoạch đầu tư thêm hơn 1 tỷ USD tại Việt Nam. Mặc dù chưa xác nhận, đại diện của Intel cho biết Việt Nam là một phần quan trọng trong mạng lưới sản xuất toàn cầu của họ.

Cách đây 1 năm, công ty thiết kế chip Synopsys đã thông báo sẽ đào tạo nhân lực thiết kế chip tại Việệt Nam và mở rộng hoạt động nghiên cứu và phát triển tại đây. Điều này đã tạo ra cơ hội cho người Việt Nam được đào tạo và làm việc trong lĩnh vực công nghệ cao.

Ngoài ra, các công ty Mỹ khác như Microsoft, IBM và Amazon cũng đã đầu tư và mở rộng hoạt động kinh doanh tại Việt Nam. Điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế và công nghệ cho cả hai bên, mà còn tạo ra cơ hội việc làm và nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp Việt Nam.

Quan hệ song phương cũng đã tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương và đầu tư tài chính giữa hai nước. Mỹ là một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam và đã trở thành nước nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ quan trọng của Việt Nam. Mặc dù có những khó khăn do cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, thị trường Mỹ vẫn là một điểm đến hấp dẫn cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Ngoài ra, quan hệ tài chính giữa hai nước cũng đã phát triển đáng kể. Ngân hàng Mỹ đã mở rộng hoạt động tại Việt Nam và cung cấp các dịch vụ tài chính như cho vay, tài trợ dự án và hỗ trợ tài chính. Điều này đã giúp tăng cường năng lực tài chính của Việt Nam và hỗ trợ cho việc phát triển kinh tế và hạ tầng.

Trong tổng thể, quan hệ song phương giữa Mỹ và Việt Nam trong lĩnh vực tài chính và chứng khoán đã mang lại nhiều lợi ích cho cả hai bên. Việt Nam đã nhận được đầu tư và công nghệ từ Mỹ, trong khi Mỹ đã có một thị trường tiềm năng và cơ hội kinh doanh mới. Điều này chứng tỏ sự quyết tâm và cam kết của cả hai nước trong việc xây dựng một quan hệ hợp tác lâu dài và bền vững.

Việc thu hút đầu tư từ Mỹ đối với Việt Nam đang ngày càng trở nên hấp dẫn, đồng thời gặp phải nhiều thách thức.

Ông Adam Sitkoff, Giám đốc điều hành AmCham Hà Nội, đã khẳng định điều này trong một cuộc phỏng vấn với Nhadautu.vn. Trong bối cảnh nhiều công ty đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam đang có sức hút đối với dòng đầu tư từ Mỹ. Trong chuyến thăm sắp tới của Tổng thống Biden, dự kiến sẽ có một số công bố về các dự án và thỏa thuận kinh doanh, bao gồm thỏa thuận hợp tác giữa Boeing và AES.

Tuy nhiên, việc cụ thể hóa các dự án đầu tư lớn từ Mỹ vẫn đối mặt với không ít thách thức. Trong lĩnh vực chất bán dẫn, thiếu nhân lực là một trở ngại lớn. Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết rằng ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam cần 10.000 kỹ sư mỗi năm, nhưng chỉ đáp ứng được dưới 20%. Để đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các ngành công nghệ cao, Việt Nam cần xem xét việc nới lỏng quy định cấp phép cho người nước ngoài.

Nói về môi trường kinh doanh, ông Adam Sitkoff cho biết rằng nhà đầu tư nước ngoài vẫn e ngại các thủ tục hành chính liên quan đến cấp phép, chấp thuận và yêu cầu báo cáo khắt khe, bao gồm cả việc xin giấy phép lao động cho người nước ngoài.

Ông Adam Sitkoff cũng đề xuất rằng Việt Nam cần có một cách tiếp cận toàn diện để xây dựng khung pháp lý cho kinh tế số. Ngoài ra, các vấn đề khác như hạ tầng cơ sở, quyền sở hữu trí tuệ, giáo dục, y tế và chính sách an sinh xã hội, sự chắc chắn về luật pháp và chính sách thuế cũng cần được quan tâm. Tiến bộ trong các lĩnh vực này không chỉ giúp thu hút thêm đầu tư nước ngoài mà còn hỗ trợ Việt Nam nâng cao sức cạnh tranh kinh tế.