Lạm phát là chỉ tiêu kinh tế mà các nhà đầu tư hay người tiêu dùng cần quan tâm đến bởi nó ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của nền kinh tế.
Vậy lạm phát là gì? Nguyên nhân do đâu hình thành? Tác động của nó tới nền kinh tế như thế nào? Tại sao lại cần quan tâm tới lạm phát?
Bạn đọc bài viết này của Money Studio nhé.
Lạm phát là gì?
Lạm phát là sự tăng mức giá chung của hàng hóa, dịch vụ liên tục theo thời gian và cũng là sự mất giá của loại tiền tệ nào đó theo kinh tế vĩ mô.
Ở một quốc gia, bình thường một đơn vị tiền tệ sẽ mua được một đơn vị hàng hóa, khi lạm phát xảy ra thì việc một đơn vị tiền tệ đó sẽ không còn mua được một đơn vị hàng hóa nữa mà cần nhiều hơn.
Ví dụ: Một bát bún năm 2018 có giá 30 nghìn đồng nhưng đến 2022, để mua được một bát bún thì cần phải trả đến 45 nghìn đồng/bát.
Công thức tính tỷ lệ lạm phát là gì?
Lạm phát được đo lường thông qua theo dõi sự thay đổi giá cả của hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế.
Dựa trên dữ liệu được thu thập bởi tổ chức Nhà nước, liên đoàn lao động và tạp chí kinh doanh…
Giá cả hàng hóa và dịch vụ được tổ hợp với nhau để đưa ra chỉ số đo mức giá cả trung bình của một tập hợp các sản phẩm. Tỷ lệ lạm phát là tỷ lệ % mức tăng chỉ số này.
Không tồn tại một công thức chính xác cho chỉ số lạm phát vì chỉ số này phụ thuộc vào tỷ trọng mỗi hàng hóa cũng như phụ thuộc vào khu vực kinh tế mà nó thực hiện.
Hiện nay, thước đo phổ biến là chỉ số giá tiêu dùng CPI là chỉ số đo giá cả của một lượng hàng hóa và dịch vụ gồm thực phẩm, lương thực, các dịch vụ y tế… được mua bởi người tiêu dùng.
Công thức:
Tỷ lệ lạm phát kỳ hiện tại = (Giá trị chỉ số CPI cuối cùng / Giá trị CPI ban đầu) * 100
Lạm phát có bao nhiêu loại?
Lạm phát được phân theo đơn vị phần trăm thành 03 mức độ sau:
| STT | Mức độ | Đặc điểm |
| 1 | Lạm phát tự nhiên | Có tỷ lệ từ 0 – 10%/năm. Mức độ này, hoạt động nền kinh tế vẫn hoạt động bình thường, ít rủi ro và đời sống người dân vẫn ổn định. |
| 2 | Lạm phát phi mã | Có tỷ lệ từ 10% – 1000%/năm. Mức độ này, nền kinh tế sẽ biến động nghiêm trọng, đồng tiền bị mất giá trầm trọng, thị trường tài chính phá vỡ. |
| 3 | Siêu lạm phát | Khi xảy ra nền kinh tế sẽ vào tình trạng thảm hoạ, khó khôi phục như bình thường. |
Thực trạng lạm phát ở Việt Nam?
Căn cứ dự báo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), lạm phát ở Việt Nam 2022 tăng 3,9%, sát ngưỡng được đặt ra trước đó là 4%.
Các nguyên nhân dẫn đến có thể kể đến các yếu tố:
– Lạm phát chuỗi cung ứng: Sản xuất phụ thuộc nguyên vật liệu nhập khẩu nước ngoài nhiều.
– Giá nguyên vật liệu tăng cao: Trong khi giá nguyên vật liệu tăng 1% thì giá sản phẩm phải tăng đến 2,6%..
– Tổng cầu tăng đột biến khi trước đó có xảy ra tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng.
Tuy nhiên hiện tại Việt Nam vẫn kiểm soát tốt mặt bằng giá cả chung.
Nguyên nhân gây lạm phát là gì?
Lạm phát do cầu kéo
Là nguyên nhân chính dẫn đến lạm phát nền kinh tế thị trường.
Lạm phát do cầu kéo là tình trạng tăng giá một mặt hàng nào đó và kéo theo giá cả các mặt hàng khác cũng tăng theo.
Có thể hiểu lạm phát do cầu kéo là việc mất giá đồng tiền khi nhu cầu thị trường tăng lên, kéo theo các mặt hàng tăng theo.
Lạm phát do xuất khẩu
Khi hàng hoá xuất khẩu tăng dẫn đến hàng hoá tiêu thụ trong thị trường nhiều hơn hàng hóa cung cấp (tổng cầu > tổng cung).
Khi đó giá cả hàng hoá bị giảm sút do thu gom xuất khẩu dẫn đến tình trạng lạm phát.
Lạm phát do nhập khẩu
Khi thuế nhập khẩu tăng hoặc giá cả trên thế giới tăng thì giá hàng nhập khẩu tăng.
Kéo theo giá bán sản phẩm đó trong nước tăng theo và sẽ dẫn đến lạm phát.
Lạm phát do tiền tệ
Thông thường lạm phát tiền tệ xảy ra khi ngân hàng mua ngoại tệ hoặc in nhiều tiền hơn lượng hàng hóa trên thị trường.
Điều này sẽ dẫn đến lượng tiền có sẵn nhiều và nhu cầu hàng hoá, dịch vụ tăng cao.
Tác động lạm phát đến nền kinh tế
Bình thường nền kinh tế nào cũng tồn tại lạm phát ở mức độ chấp nhận được, dưới 10%/ năm đối với nước đang phát triển.
Khi vượt qua ngưỡng 10% thì lúc đó sẽ gây ra những tác động đến sự phân phối của cải.
Nếu lạm phát thực tế cao hơn lạm phát dự tính thì: Người đi vay, ngân hàng, DN sẽ được lợi. Còn người cho vay, gửi tiết kiệm, người lao động sẽ chịu thiệt.
Khi lạm phát xảy ra, cần nhiều tiền hơn để chi trả cho hàng hóa. Khiến mọi người phải đi vay tiền tại các tổ chức tín dụng và các doanh nghiệp cũng cần vay vốn để nhập nguyên vật liệu duy trì kinh doanh.
Nhiều người vay dẫn đến ngân hàng tăng lãi suất, doanh nghiệp có khoản lợi nhuận kinh doanh mang lại nhỏ hơn số tiền lãi trả ngân hàng thì nền kinh tế dễ suy thoái.
Lúc đó người thất nghiệp gia tăng, đời sống xã hội sẽ khó khăn. Lạm phát xảy ra người giàu sẽ tích lũy tài sản, hàng hóa. Trong khi người nghèo không có đủ tiền mua sắm hàng hóa thiết yếu.
Giải pháp kiểm soát lạm phát là gì?
Giảm bớt lượng tiền trong lưu thông
Tiền đưa vào nền kinh tế nhiều làm cho tiền mặt mất giá.
Do đó cần giảm lượng tiền trong nền kinh tế bằng cách như nâng lãi suất tiền gửi để thúc đẩy người dân gửi tiền vào NH nhiều hơn.
Thúc đẩy sản xuất kinh doanh
Nguyên nhân lớn gây lạm phát là do cung quá thấp so với cầu.
Do đó cần thúc đẩy sản xuất kinh doanh để đảm bảo lượng cung ngang bằng lượng cầu hoặc thấp hơn để giảm tỷ lệ lạm phát.
Phân biệt lạm phát và giảm phát
Đối ngược với lạm phát là giảm phát. Dưới đây là các tiêu chí để phân biệt hai khái niệm này:
| Tiêu chí | Lạm phát | Giảm phát |
| Khái niệm | Được hiểu là giá cả hàng hoá, dịch vụ tăng liên tục theo thời gian và sự mất giá của đồng tiền. | Được hiểu là sự suy giảm của mặt bằng giá cả. Hay có thể hiểu là lạm phát âm. |
| Bản chất | Sự tăng giá, chênh lệch cung/ cầu giá cả hàng hoá, dịch vụ. | Sự hạ thấp giá cả. |
| Nguyên nhân | – Do nhu cầu tiêu dùng thị trường tăng/ thay đổi – Do chi phí sản xuất tăng lên của DN – Lượng cung tiền trong lưu thông tăng | Sự suy giảm của nhu cầu tiêu dùng |
Lạm phát có thực sự xấu?
Trong điều kiện bình thường, một nền kinh tế phát triển thường duy trì lạm phát mức phù hợp.
Nếu lạm phát bằng 0 hoặc giảm phát sẽ khiến nền kinh tế trì trệ.
Khi nền kinh tế trong tình trạng giảm phát, nó xấu không kém tình trạng lạm phát phi mã.
Bởi khi đó thất nghiệp gia tăng, dòng vốn tắc nghẽn. Các DN đóng cửa do không có lợi nhuận và không chi trả được lãi vay.
Do vậy mỗi quốc gia đều tìm cách kiểm soát lạm phát chứ không triệt tiêu nó.
—
Bài viết trên Money Studio đã cung cấp cho bạn tổng quan về lạm phát. Hy vọng bạn đã có được kiến thức về khái niệm này.
Nếu còn thắc mắc nào khác bạn vui lòng để lại dưới phần bình luận mình sẽ trả lời nhé.
Đọc thêm bài viết:
Phiên giao dịch chứng khoán? Quy định thời gian giao dịch
Cách mở tài khoản chứng khoán? Và lưu ý khi mở tài khoản
So sánh phí giao dịch chứng khoán các công ty 2023
Thị trường chứng khoán là gì? Đặc điểm và phân loại
Cách mua cổ phiếu: Bước đi chập chững cho người mới đầu tư
Quỹ mở là gì? Giải thích chi tiết cho người mới đầu tư
Quỹ đầu tư là gì? Những điều cần biết trước khi bạn đầu tư
Phát hành cổ phiếu là gì? Điều kiện nào để phát hành cổ phiếu?
Hướng dẫn cách rút tiền từ tài khoản chứng khoán
Hướng dẫn mở tài khoản chứng khoán TCBS và VPS 2023
Trả cổ tức bằng cổ phiếu? Và cổ phiếu hay tiền mặt sẽ có lợi hơn?
Cách thực hiện quyền mua và chuyển nhượng quyền mua cổ phiếu?
Cổ phiếu thưởng là gì? Đặc điểm và ý nghĩa của cổ phiếu thưởng
Trả cổ tức bằng tiền mặt là gì? Hướng dẫn cho người mới
Ký quỹ là gì? Quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia ký quỹ
ROE là gì? Cách tính và chi tiết ứng dụng ROE trong đầu tư
Chứng khoán phái sinh là gì? Kiến thức tổng quan người mới
Các loại lệnh chứng khoán chi tiết cho người mới 2023
TOP 8 App đầu tư tài chính an toàn, uy tín, phổ biến hiện nay
Quản lý tài chính cá nhân là gì? Nguyên tắc và bí quyết 2022
