Chứng khoán là gì? 8 loại chứng khoán hiện có trên thị trường

Năm 2021 số lượng nhà đầu tư tham gia vào thị trường chứng khoán tăng kỷ lục.

Với hơn 1 triệu tài khoản được mở mới, phần lớn là nhà đầu tư mới tham gia thị trường. Do vậy không phải ai cũng hiểu về thị trường này.

Chứng khoán là gì? Các loại chứng khoán hiện có cũng như có nên tham gia đầu tư không? Hãy cùng Money Studio tìm hiểu trong bài viết này nhé.

Chứng khoán là gì?

Chứng khoán là tài sản, bao gồm các loại sau đây:

• Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ;
• Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký;
• Chứng khoán phái sinh;
• Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định.

(Theo Điều 4 Luật Chứng khoán 2019)

Chứng khoán có thể giao dịch trên thị trường. Công ty phát hành chứng khoán nhằm để huy động vốn từ thị trường.

NĐT lấy tiền mua chứng khoán và sẽ trở thành chủ sở hữu tài sản/ vốn của công ty phát hành.

Đặc điểm của chứng khoán là gì?

Dưới đây là một số đặc điểm của chứng khoán:

• Chứng khoán có tính thanh khoản lỏng, có thể tự do mua bán trên sàn.
• Chứng khoán có tính rủi ro, chịu nhiều yếu tố tác động làm ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lời nhà đầu tư.
• Chứng khoán có khả năng tạo lợi nhuận từ việc sử dụng nguồn vốn cho phát triển kinh tế.

8 loại chứng khoán hiện có trên thị trường

Chứng khoán là công cụ hỗ trợ doanh nghiệp huy động vốn từ thị trường. Hiện nay, nhiều loại chứng khoán được tạo trên thị trường, mang cơ hội đầu tư cho người tham gia.

Dưới đây là 8 loại chứng khoán hiện có:

1. Cổ phiếu

Khoản 2 Điều 4 Luật Chứng khoán:

Cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.

Khoản 1, 2 Điều 114 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định có 2 loại cổ phiếu:

+ Cổ phiếu thường (cổ phiếu phổ thông): Đây là loại cổ phiếu dùng để xác định quyền sở hữu của các cổ đông. Người nắm giữ cổ phiếu này sẽ có quyền quản lý và kiểm soát công ty hay tham gia vào các cuộc họp hội đồng quản trị, cũng như bỏ phiếu quyết định vào các vấn đề lớn của công ty.

+ Cổ phiếu ưu đãi: Người nắm giữ loại cổ phiếu này được nhận ưu đãi về cổ tức và quyền biểu quyết hay được hoàn lại phần vốn góp.

Người nắm giữ cổ phiếu có quyền biểu quyết và có tác động trực tiếp đến quyết định đầu tư của công ty cũng như tham gia các cuộc họp hội đồng quản trị,… Đây là những lợi ích nổi bật của cổ phiếu.

Trong trường hợp công ty thua lỗ? NĐT phải bán lại cổ phiếu cho người khác và đồng ý từ bỏ cổ tức hoặc bán lại cho công ty phát hành thì mới lấy lại được tiền góp vốn.

2. Trái phiếu

Khoản 3 Điều 4 Luật Chứng khoán:

Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành.

Thu nhập NĐT là cố định mỗi kỳ chứ không phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh DN. Tuy nhiên NĐT không có quyền tham gia vào hoạt động của công ty.

NĐT được phép rút vốn trước hạn thông qua việc bán lại cho doanh nghiệp để thu tiền về, và đồng nghĩa với từ chối nhận tiền lãi.

3. Chứng chỉ quỹ

Khoản 4 Điều 4 Luật Chứng khoán:

Chứng chỉ quỹ là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp của quỹ đầu tư chứng khoán.

NĐT không trực tiếp kiểm soát đến hoạt động đầu tư trong quỹ. Đơn vị quản lý sẽ có chuyên gia quản lý và sử dụng số tiền hợp lý để sinh lời tối đa.

4. Chứng khoán phái sinh

Khoản 9 Điều 4 Luật Chứng khoán:

Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.

CKPS chủ yếu được giao dịch trên thị trường phi tập trung. Và đều thông qua môi giới chứng khoán để vận hành.

Nếu muốn tham gia vào thị trường cần chọn loại chứng khoán phái sinh, hiểu sản phẩm mà hợp đồng nói đến, đón đầu thị trường thì mới kiếm được lợi nhuận.

5. Chứng quyền

Khoản 5 Điều 4 Luật Chứng khoán:

Chứng quyền là loại chứng khoán được phát hành cùng với việc phát hành trái phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi, cho phép người sở hữu chứng quyền được quyền mua một số cổ phiếu phổ thông nhất định theo mức giá đã được xác định trước trong khoảng thời gian xác định.

6. Chứng quyền có đảm bảo

Khoản 6 Điều 4 Luật Chứng khoán:

Chứng quyền có bảo đảm là loại chứng khoán có tài sản bảo đảm do công ty chứng khoán phát hành.

Cho phép người sở hữu được quyền mua (chứng quyền mua) hoặc được quyền bán (chứng quyền bán) chứng khoán cơ sở với tổ chức phát hành chứng quyền có bảo đảm đó theo mức giá đã được xác định trước, tại một thời điểm hoặc trước một thời điểm đã được ấn định hoặc nhận khoản tiền chênh lệch giữa giá thực hiện và giá chứng khoán cơ sở tại thời điểm thực hiện.

7. Quyền mua cổ phần

Khoản 7 Điều 4 Luật Chứng khoán:

Quyền mua cổ phần là loại chứng khoán do công ty cổ phần phát hành nhằm mang lại cho cổ đông hiện hữu quyền được mua cổ phần mới theo điều kiện đã được xác định.

8. Chứng chỉ lưu ký

Khoản 8 Điều 4 Luật Chứng khoán:

Chứng chỉ lưu ký là loại chứng khoán được phát hành trên cơ sở chứng khoán của tổ chức được thành lập và hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.

Thị trường chứng khoán là gì?

Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các giao dịch chứng khoán. Các giao dịch này sẽ thay đổi chủ sở hữu chứng khoán trên thị trường.

Các khoản giao dịch chứng khoán được thực hiện thông qua môi giới là các công ty chứng khoán và nền tảng giao dịch điện tử.

Nguyên tắc hoạt động về chứng khoán là gì?

Được quy định tại Điều 5 Luật Chứng khoán 2019 như sau:

• Tôn trọng quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán; quyền tự do giao dịch, đầu tư, kinh doanh và cung cấp dịch vụ về chứng khoán của tổ chức, cá nhân.
• Công bằng, công khai, minh bạch.
• Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.
• Tự chịu trách nhiệm về rủi ro.

Các thuật ngữ trong chứng khoán là gì?

Khi nhà đầu tư mới tham gia thị trường chứng khoán, thì cần nắm rõ thuật ngữ phổ biến được sử dụng để có thể đầu tư đúng cách:

• Giá mua: Giá đặt mua cổ phiếu.
• Cổ tức: Một phần lợi nhuận DN chia cho cổ đông.
• Blue Chip: Các công ty phát hành vốn hóa lớn, lợi nhuận ổn định trong thời gian dài.
• Hợp đồng mua tương lai: Thỏa thuận giao dịch giữa 2 bên với giá thỏa thuận mua hôm nay được xác định trong tương lai.
• Lệnh giới hạn: Lệnh mua với giá thấp hơn một mức giá cụ thể.
• IPO: Các công ty phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng.
• OTC: Thị trường niêm yết chứng khoán phi tập trung cho cổ phiếu chưa niêm yết.
• Quyền chọn: Quyền cho phép người nắm giữ CK có thể giao dịch một lượng hàng hóa cơ sở với mức giá nhất định tại một khoảng thời gian.

Phân loại thị trường chứng khoán

Có thể phân loại thị trường chứng khoán thành 2 loại chính:

• Thị trường chứng khoán sơ cấp: Nơi lần đầu chứng khoán được phát hành để huy động vốn. Tiền bán sẽ thuộc sở hữu của tổ chức phát hành: Công ty, Chính Phủ…
• Thị trường chứng khoán thứ cấp: Giao dịch chứng khoán dựa trên nền tảng của thị trường sơ cấp. Dòng tiền bán ở thị trường thứ cấp không tạo vốn cho nhà phát hành mà mang lại lợi nhuận cho NĐT hoặc cổ đông. Thị trường thứ cấp tạo tính thanh khoản, khả năng vận hành của thị trường sơ cấp.

Có nên chơi chứng khoán hay không?

Nhiều người mới sẽ băn khoăn việc có nên chơi chứng khoán hay không? Dưới đây sẽ là nhận định giúp người mới có lựa chọn phù hợp.

Ưu điểm khi chơi chứng khoán

• Khả năng sinh lời: NĐT mua cổ phiếu, trái phiếu sẽ hưởng lợi từ việc tăng giá khi DN phát triển. Hoặc có lợi nhuận khác từ việc chia cổ tức.
• Khả năng thanh khoản cao: Sàn giao dịch được Ủy ban chứng khoán nhà nước quản lý, NĐT sẽ được bảo vệ quyền lợi.
• Số tiền đầu tư ban đầu thấp: Chỉ vài triệu đồng có thể bắt đầu giao dịch. Có thể lựa chọn trong nhiều loại hình để đầu tư, linh hoạt hơn nhiều so với bất động sản, tiền gửi hay ngoại hối.

Nhược điểm khi chơi chứng khoán

• Rủi ro từ biến động thị trường: Phụ thuộc vào tình hình chính trị, tỷ lệ lạm phát, chiến tranh, dịch bệnh… Ảnh hưởng lớn tới giá chứng khoán, trực tiếp tác động đến lợi nhuận của NĐT.
• Rủi ro từ thông tin không minh bạch: Thông tin thị trường dễ nhiễu loạn, không minh bạch ảnh hưởng đến quyết định NĐT.
• Rủi ro từ công ty môi giới kém: Nếu chưa có kinh nghiệm đánh giá dẫn đến lựa chọn công ty môi giới lừa đảo, phí cao, tiền khó rút ra, dịch vụ hỗ trợ kém.

Chuẩn bị để chơi chứng khoán cho người mới

Để tham gia thị trường chứng khoán, NĐT cần trang bị những điều sau:

• Vốn: là yếu tố thiết yếu để đầu tư chứng khoán. Cần phải chuẩn bị một lượng vốn nhất định, phụ thuộc vào lượng tài sản đang sở hữu và kỳ vọng lãi thu về.
• Thiết bị: Việc sở hữu một thiết bị thông minh như smartphone, máy tính bảng hoặc laptop là cần thiết.
• Thông tin: về thị trường chứng khoán là một yếu tố không thể thiếu. Có thể tìm các nguồn thông tin trên Internet một cách dễ dàng. Cần cập nhật các nguồn tin chính xác, đa chiều từ những nhà đầu tư đi trước hoặc từ các DN chuyên cung cấp về các thông tin tài chính.
• Kiến thức: Lợi nhuận cao thì luôn đi kèm với rủi ro. Nên việc bổ sung kiến thức về chứng khoán là điều vô cùng quan trọng.

—

Đầu tư sản phẩm chứng khoán là kênh sinh lời hấp dẫn có thể cân nhắc tham gia. Tuy nhiên cần chuẩn bị kiến thức và kiểm soát cảm xúc cũng như đảm bảo nguồn vốn để đầu tư an toàn, hiệu quả.

Câu hỏi chứng khoán là gì? Chắc bạn đã tự tin trả lời cho người khác thông qua bài viết này. Hy vọng những kiến thức Money Studio cung cấp cho bạn vừa đủ để tiếp cận cơ bản.

Nếu có câu hỏi nào bạn đừng ngần ngại để lại ở phần bình luận nhé.

Đọc thêm bài viết:

Phiên giao dịch chứng khoán? Quy định thời gian giao dịch

Cách mở tài khoản chứng khoán? Và lưu ý khi mở tài khoản

So sánh phí giao dịch chứng khoán các công ty 2023

Thị trường chứng khoán là gì? Đặc điểm và phân loại

Cách mua cổ phiếu: Bước đi chập chững cho người mới đầu tư

Quỹ mở là gì? Giải thích chi tiết cho người mới đầu tư

Quỹ đầu tư là gì? Những điều cần biết trước khi bạn đầu tư

Phát hành cổ phiếu là gì? Điều kiện nào để phát hành cổ phiếu?

Hướng dẫn cách rút tiền từ tài khoản chứng khoán

Hướng dẫn mở tài khoản chứng khoán TCBS và VPS 2023

Trả cổ tức bằng cổ phiếu? Và cổ phiếu hay tiền mặt sẽ có lợi hơn?

Cách thực hiện quyền mua và chuyển nhượng quyền mua cổ phiếu?

Cổ phiếu thưởng là gì? Đặc điểm và ý nghĩa của cổ phiếu thưởng

Trả cổ tức bằng tiền mặt là gì? Hướng dẫn cho người mới

Ký quỹ là gì? Quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia ký quỹ

Chỉ số RSI là gì? Cách sử dụng RSI trong chứng khoán 2023

ROA là gì? Cách tính và chi tiết ứng dụng ROA trong đầu tư

ROE là gì? Cách tính và chi tiết ứng dụng ROE trong đầu tư

Cách nạp tiền vào tài khoản chứng khoán cho người mới

Cổ tức là gì? Đặc điểm, ý nghĩa và quy định chi trả cổ tức

Các chỉ báo chứng khoán cơ bản cho nhà đầu tư mới 2023

Phân tích cơ bản chứng khoán chi tiết cho nhà đầu tư 2023

Top 10 sách đầu tư chứng khoán người mới hay nhất 2023

Phân tích kỹ thuật chứng khoán: Hướng dẫn tổng quan 2023

Cách chơi chứng khoán cho nhà đầu tư mới hiệu quả 2023

Công ty quản lý quỹ là gì? TOP công ty quản lý quỹ hàng đầu

Cổ phiếu TCB: Phân tích – Nhận định – Định giá cổ phiếu

Chứng khoán nợ là gì? Phân biệt với chứng khoán vốn 2023

Cổ phiếu GAS: Phân tích – Nhận định – Xu hướng cổ phiếu

Đầu tư tài chính là gì? TOP hình thức đầu tư hiệu quả 2023

Cổ phiếu VNM: Phân tích – Nhận định – Xu hướng cổ phiếu

TOP 8 App đầu tư tài chính an toàn, uy tín, phổ biến hiện nay

Cổ phiếu VHM: Phân tích – Nhận định – Xu hướng cổ phiếu